Ai Weiwei werd in 1957 geboren in Beijing, China. Van 1981 tot 1993 leerde hij in New York westerse en
hedendaagse, conceptuele kunst kennen, daarna keerde hij geïnspireerd terug naar Beijing. In zijn werk begon hij te spelen met klassieke Chinese motieven, waarmee hij commentaar gaf op de politieke en nationale symboliek.
Als pleitbezorger van politieke en maatschappelijke vrijheid, heeft Ai Weiwei het niet makkelijk in zijn vaderland. In zijn kunst, waarin hij -net als Duchamp- vaak ready-mades gebruikt, zit een duidelijke sociale boodschap. Hij maakt assemblages van gebruikte, oude krukjes en tafels, installaties met Chinese vazen en gebruikt traditionele materialen als porselein. Daarmee stelt hij de waarden van kunst en cultuur ter discussie en probeert veranderingen tot stand te brengen.
beeldenstorm
Als pleitbezorger van politieke en maatschappelijke vrijheid, heeft Ai Weiwei het niet makkelijk in zijn vaderland. In zijn kunst, waarin hij -net als Duchamp- vaak ready-mades gebruikt, zit een duidelijke sociale boodschap. Hij maakt assemblages van gebruikte, oude krukjes en tafels, installaties met Chinese vazen en gebruikt traditionele materialen als porselein. Daarmee stelt hij de waarden van kunst en cultuur ter discussie en probeert veranderingen tot stand te brengen.
beeldenstorm
 |
| Ai Weiwei - Dropping a Han-Dynasty Urn 1995 |
objecten, dragers van Chinese nationale trots, vielen bij wijze van statement uit zijn handen. Met de fotoserie van deze actie lijkt Ai een einde te willen maken aan de wijze waarop men omgaat met de eigen culturele traditie. Deze iconoclastische daad, het vernietigen van waardevol Chinees cultureel erfgoed, kan je zien als een oproep om af te rekenen met de huidige machtsstructuur. Maar het gebaar verwijst ook naar de iconoclastische traditie van het oude communistische China, waarin Mao Zhedong de oude cultuur van China liet afbreken om een nieuwe communistische heilstaat te maken: de Culturele Revolutie.
 |
| Ai Weiwei -Coca-Cola vaas 1997 |
Warhol doorbrak een taboe met het herhaald afbeelden van een colaflesje, en met het citeren van bestaande beelden uit de consumptiecultuur. Dit past niet binnen het traditionele idee van originaliteit en ‘hoge’ kunst met verheven idealen. Warhol stelde hiermee traditionele ‘hoge’ esthetische waarden ter discussie. Als Weiwei een oude Chinese vaas van het beeldmerk van Coca Cola voorziet, doorbreekt hij het taboe op het ‘beschadigen’ van oud en uniek cultureel erfgoed. Hij roept hiermee vragen op over de gevolgen van globalisering op de eigen cultuur.
perspectiefstudie
Mao Zedong, partijleider tijdens de culturele
revolutie, werd in de propagandistische beeldcultuur voorgesteld als zonnekoning. Zijn volk zou als zonnebloemen, die als tournesols meedraaien met de zon, moeten opkijken naar hun stralende, grote leider. Tijdens de Culturele Revolutie waren overal afbeeldingen van
zonnebloemen te zien.
Voor zijn installatie liet Ai Weiwei in een jaar tijd door 1600 arbeiders in Jingdezhen, de porseleinhoofdstad van China, 100.000.000 zonnebloempitten van roomwit porselein maken. Deze werden stuk voor stuk met de hand beschilderd en gebakken in traditionele ovens.
vogelnest
Ai Weiwei werkte met de architecten Herzog & de Meuron nauw samen aan een spectaculair ontwerp voor een nieuw Olympisch Stadion in Beijing. Dat stadion is gebaseerd op een tekening van Ai Weiwei, en lijkt op een open mand of een vogelnest. De constructie is opgebouwd uit gevlochten, betonnen ribben. De grondvorm is klassiek, maar de esthetiek is volkomen nieuw. In 2008 werd het revolutionaire bouwwerk voltooid. Het nestmotief sluit volgens Weiwei goed aan bij de Chinese cultuur, waarvan de structuur zowel chaos als perfectie in zich draagt.
In 2000 coördineerde Ai Weiwei als curator de groepstentoonstelling 'Fuck Off'. Deze tentoonstelling wilde de onafhankelijkheid, de kritische houding en de verscheidenheid van de Chinese kunstwereld benadrukken. Het bood een tegenwicht tegen de Biënnale, die op dat moment ook in Shanghai werd georganiseerd, maar waarin geen aandacht was voor experimentele kunst.
In deze Salon des Indépendants exposeerde Weiwei zijn Study of Perspective (1995-2003). De fotoserie verwijst naar een verplichte studieopdracht op de kunstacademie, maar is vooral een duidelijk statement, Ai's persoonlijke perspectief. Het zijn foto's van beroemde monumenten en plaatsen als het Tienanmen Plein, de Eiffeltoren en het Witte Huis. Bij deze symbolen van macht, culturele identiteit en nationalistische trots steekt Ai Weiwei op de voorgrond zijn middelvinger op.
In deze Salon des Indépendants exposeerde Weiwei zijn Study of Perspective (1995-2003). De fotoserie verwijst naar een verplichte studieopdracht op de kunstacademie, maar is vooral een duidelijk statement, Ai's persoonlijke perspectief. Het zijn foto's van beroemde monumenten en plaatsen als het Tienanmen Plein, de Eiffeltoren en het Witte Huis. Bij deze symbolen van macht, culturele identiteit en nationalistische trots steekt Ai Weiwei op de voorgrond zijn middelvinger op.
 |
| Ai Wei Wei, Study of Perspective, Peking, Tiananmen Plein 2000 |
Dit werk van Weiwei werd in het Westen ervaren als activisme, als ‘mensenrechtenkunst’. Hij kreeg daarmee een stem in de media. Maar de conceptuele kunst van Ai Weiwei
wordt door de Chinese autoriteiten als provocerend ervaren. In het voorjaar van
2011 werd hij gevangen gezet en kreeg hij een enorme belastingaanslag. Na wereldwijd protest werd Ai na 81 dagen weer vrijgelaten, maar hij wordt sindsdien voortdurend
in de gaten gehouden en mag Beijing niet verlaten.
kaart van China
In 2008 maakte Weiwei een vier meter lange bank in de vorm van de kaart van China. Het hout kwam uit een boeddhistische tempel. Het is een conceptueel werk van 635 kilo, dat speelt met het nationalisme van China (in de vorm van een kaart) en met het 'recyclen' van antieke materialen. Teruggebracht tot de functie van een ongemakkelijke bank, want de contouren van China met zijn betwiste grensgebieden bieden weinig zitcomfort.
 |
| Ai Weiwei - kaart van China 2008 |
zonnebloempitten
Ai Weiwei past ook traditionele technieken en productieprocessen toe, en zijn kunst heeft een sterk sociale component. In 2010 werd Ai Weiwei in het westen bekend met zijn installatie Sunflower Seeds in Tate Modern. Hij bedekte de vloer van de grote Turbinehal
met miljoenen handgemaakte zonnebloempitten van porselein. Net als porselein,
zijn ook zonnebloempitten belangrijk in China. De pitten worden veel gegeten, maar ze hebben
ook een traditionele, symbolische betekenis. En tijdens de hongersnood onder Mao waren kool en zonnebloempitten vrijwel de enige voedselbronnen.  |
Voor zijn installatie liet Ai Weiwei in een jaar tijd door 1600 arbeiders in Jingdezhen, de porseleinhoofdstad van China, 100.000.000 zonnebloempitten van roomwit porselein maken. Deze werden stuk voor stuk met de hand beschilderd en gebakken in traditionele ovens.
 |
| Ai Weiwei - Sunflower Seeds 2010 installatie in Tate Modern |
Ai Weiwei werkte met de architecten Herzog & de Meuron nauw samen aan een spectaculair ontwerp voor een nieuw Olympisch Stadion in Beijing. Dat stadion is gebaseerd op een tekening van Ai Weiwei, en lijkt op een open mand of een vogelnest. De constructie is opgebouwd uit gevlochten, betonnen ribben. De grondvorm is klassiek, maar de esthetiek is volkomen nieuw. In 2008 werd het revolutionaire bouwwerk voltooid. Het nestmotief sluit volgens Weiwei goed aan bij de Chinese cultuur, waarvan de structuur zowel chaos als perfectie in zich draagt.
 |
| Herzog & de Meuron - stadion Beijing 2008 |
slangenplafond
Deze installatie (of sculptuur) bestaat uit ongeveer 400 rugzakken, met elkaar verbonden tot een grote, kronkelende slang die tegen het plafond zijn weg zoekt. Elke rugzak heeft ingestikte nummers, dezelfde drie nummers: 5.12: Het verwijst naar 12 Mei, op die dag vond in 2008 de enorme aardbeving in Sichuan, China plaats. Meer dan 90.000 mensen stierven, zo'n 5000 kinderen kwamen om in de slecht gebouwde scholen die instortten. Snake ceiling is Ai Weiwei's herdenkingsmonument voor deze kinderen.
De scholen in Sichuan stortten volledig in omdat corrupte bouwopzichters hadden bespaard op bouwmaterialen. De Chinese autoriteiten probeerden dit in de doofpot te stoppen.
Straight
Naar aanleiding van dit drama maakte Ai ook de installatie Straight. Hij wilde 'rechtzetten wat krom is'.
Ai Weiwei verzamelde 100 ton verbogen betonijzers uit het puin van de scholen, en hamerde deze met een team van assistenten weer recht. Ze hadden daar drie jaar voor nodig. Op de biënale in Venetie in 2013 creëerden ze met het betonstaal een 'landschap'. Bij deze installatie waren de namen van de 5000 omgekomen kinderen te lezen, en te horen. Deze bandopname duurt 3 uur en 41 minuten.
Aansluitend was ook de installatie Sacred te zien: zes containers, gevangeniscellen, waarin scènes te zien waren van de gevangenschap van Ai Weiwei.
In 2014 maakte Ai Weiwei voor de tentoonstelling 'Trace' in Alcatraz, de voormalige gevangenis bij San Francisco, 175 portretten van politieke activisten als Edward Snowden, Chelsea Manning en Nelson Mandela. Ai noemt deze zogenoemde 'dissidenten' de 'helden van onze tijd'. Deze portretten maakte hij van legoblokjes.
Aansluitend werden bezoekers met Yours Truly uitgenodigd om ansichtkaarten te schrijven voor de gevangenen die in de installatie TRACE zijn afgebeeld. De kaarten zijn voorzien van afbeeldingen van planten en dieren die de naties symboliseren waar de gevangen worden vastgehouden.
In oktober 2015 weigerde Lego om aan Ai Weiwei een nieuwe, grote bestelling legoblokjes te leveren. Ai liet via zijn instagramaccount weten dat hij legoblokjes wil gebruiken voor een kunstwerk in het Australisch Nationaal Museum in Melbourne. Als onderdeel van de tentoonstelling 'Andy Warhol | Ai Weiwei' zou het een serie portretten moeten worden van politieke dissidenten. Warhol is een belangrijke inspiratiebron voor Ai Weiwei. Net als bij Warhol, vormen de media een belangrijk onderdeel van zijn beeldend werk.
Lego liet echter weten dat het bedrijf niet wil meewerken aan politiek geëngageerde kunst:
"We regret to inform you that it is against our corporate policy to indicate our approval of any unaffiliated activities outside the LEGO licensing program. However, we realize that artists may have an interest in using LEGO elements, or casts hereof, as an integrated part of their piece of art.
In this connection, the LEGO Group would like to draw your attention to the following:
The LEGO trademark cannot be used commercially in any way to promote, or name, the art work.
The title of the artwork cannot incorporate the LEGO trademark. We cannot accept that the motive(s) are taken directly from our sales material/copyrighted photo material.
The motive(s) cannot contain any political, religious, racist, obscene or defaming statements. It must be clear to the public that the LEGO Group has not sponsored or endorsed the art work/project.
Therefore I am very sorry to let you know that we are not in a position to support the exhibition Andy Warhol | Ai Weiwei by supplying the bulk order."
Ai Weiwei vermoed dat het bedrijf Lego de Chinese overheid niet tegen zich in wil nemen, omdat er plannen zijn om in Shanghai een Legoland-park te openen. Ook wordt er in 2017 een grote Legofabriek geopend in Jiaxing. Ai beschuldigde Lego van discriminatie en censuur:
 |
bron: https://instagram.com/aiww/
|
'As a powerful corporation, Lego is an influential cultural and political actor in the globalized economy with questionable values. Lego's refusal to sell its product to the artist is an act of censorship and discrimination'.
Als reactie hierop kreeg Ai Weiwei van particulieren, musea en galeries het aanbod om met een inzameling van Legoblokjes de bouw van het kunstwerk alsnog mogelijk te maken. Kunstinstellingen toonden hun solidariteit, wereldwijd boden mensen het speelgoed uit hun eigen kindertijd aan. Ai vroeg daarop om inzamelpunten in verschillende steden. Respons kwam uit Amsterdam, Londen, Berlijn, Kopenhagen, Málaga en Brooklyn waar -volgens instructies van Ai Weiwei- legosteentjes gedoneerd kunnen worden in een geparkeerde BMW. Hiermee tonen musea en particulieren hun solidariteit, '.. om de artistieke vrijheid over de hele wereld te verdedigen!"
Dat op elke locatie een BMW het inzamelpunt moet zijn voor de legoblokjes, is een curieus aspect van dit project. Ai's instructie luidde:
'- Ai Weiwei wil een tweedehands BMW 5S serie sedan huren, lenen of kopen, waarvan de kleur, net als een Lego-container, kan variëren. Het voertuig moet een zonnedak hebben, dat 5 cm kan worden opengezet, zodat mensen hier hun Lego kunnen doneren.
- De auto moet worden geparkeerd en afgesloten op een centrale locatie, toegankelijk voor het publiek. Het voertuig moet daar een maand of een langer blijven staan, bij voorkeur op een locatie nabij een instituut voor kunst of cultuur, binnen of buiten.'
Als motivatie voor deze keuze verwees Ai Weiwei naar de 'Art Cars' die BMW vanaf 1975 maakte. Op deze manier betrekt hij een ander groot bedrijf bij zijn strijd voor vrijheid van meningsuiting.
 |
| bron: https://instagram.com/aiww/ |
In het najaar van 2015 zijn er wereldwijd oude en nieuwe BMW's bij musea geparkeerd om met Lego te vullen. In Amsterdam steunt fotografiemuseum Foam dit crowdfundingproject. Je kunt via het geopende schuifdak van een geparkeerde BMW voor het pand van Foam legosteentjes doneren, of stuur je legostenen per post naar Keizersgracht 609, 1017 DS Amsterdam.
Krukjes
Traditionele Chinese krukjes uit de Qing-Dynastie (1644-1911) boden materiaal voor verschillende installaties en sculpturen. Deze handgemaakte houten krukjes deden vele decennia dienst in vrijwel alle huishoudens, maar worden de laatste jaren in hoog tempo vervangen door kunststof zitmeubels.
De installatie Bang met 886 van deze krukken verwijst naar deze explosieve 'ontwikkeling'. De krukjes zijn met dezelfde traditionele houtverbindingen aan elkaar bevestigd, zonder dat er een spijker of schroef aan te pas kwam.
Het werk Grapes, een bolvormige constructie van houten krukjes, lijkt een metafoor voor de individuen die in de moderne Chinese samenleving los proberen te komen van de bovenaf opgelegde structuur en 'harmonie', maar voor wie de bewegingsruimte nog steeds heel beperkt is. Het geheel balanceert op drie poten.
 |
| Ai Weiwei - Bang Grapes 2010 |
